Landgoed De Paltz

Wat is het verhaal?

In het hart van de 19de-eeuwse buitenplaats De Paltz bevindt zich te midden van een open plek in het bos een hoopje stenen. Wie het park doorkruist via het pad van de Van Weerden Poelmanweg naar de Paltzerweg (of omgekeerd) komt het vanzelf tegen. Maar wat is het? Of beter gezegd: wat was het?
Het opmerkelijke aan het verhaal is dat het hoopje stenen dat nu geen enkele functie meer heeft, dat eigenlijk nooit heeft gehad – ook niet toen het nog een grot was. Het was namelijk een zogeheten folly (Engels voor dwaasheid), een fenomeen dat aan het einde van de 18de eeuw kwam overwaaien uit Engeland. Een folly is een vaak wat merkwaardig bouwwerk zonder enig nut, of het moet het verrassingseffect zijn.
De folly op Landgoed De Paltz – dat is vernoemd naar een groep Duitse arbeiders uit Rijnland-Palts die zich in 1775 op deze plek had gevestigd – stamt uit 1876. Het was een folly in twee delen: er was de grot waarvan nu nog de resten zijn te vinden, en er was het omringende doolhof. Wie zich een weg had gebaand door het doolhof, kwam aan bij de grot en trof daar een volgende verrassing aan: in de grot huisde een stenen monnik met een open boek in zijn hand en een kruis op de borst. Wie brutaal genoeg was om de monnik een bezoek te brengen, werd in de grot opgesloten door een plotseling opgetrokken watergordijn. Dat betekende dus een nat pak.
Meer weten over de vele buitenplaatsen die Utrecht rijk is? Bezoek UtrechtAltijd.nl.

Bouwjaar: 1876
Type erfgoed: Kastelen en buitenplaatsen, Overig
Gebruik: Cultuur, Overig, Recreatie, Wonen
Beschikbaarheid: In gebruik
Adres: De Paltz 1
Plaatsnaam: Soest

Wat gebeurt hier nu?

Het park van Landgoed De Paltz is tegenwoordig in bezit van Utrechts Landschap, dat de zeldzame folly op het landgoed in ere wil herstellen. Dat betekent dat zowel de grot (inclusief de stenen monnik) als het doolhof (bestaande uit niet minder dan 3.750 beukenboompjes) wordt gerestaureerd.

De bebouwing, zoals het koetshuis en de langhuisboerderij, zijn particulier bezit. Het landhuis Huize De Paltz uit 1867 is in bezit van de artiest Herman van Veen, die er zijn Herman van Veen Arts Center heeft gevestigd.

Wat kan ik hier doen?

Het park van Landgoed De Paltz is vrij toegankelijk voor publiek van 8 uur tot 18 uur. De poorten aan de Paltzerweg en de Van Weerden Poelmanweg zijn dan geopend, of bezoekers kunnen ‘achterom’ via de Verlengde Paltzerweg, waar bovendien parkeergelegenheid is. Door het park is onder meer een prachtige en afwisselende wandelroute van 3,4 kilometer aangelegd. Ook worden er excursies gegeven en als de folly straks gereed is, zal die ook toegankelijk zijn. Bezoek de website van beheerder Utrechts Landschap voor meer informatie.
Het Herman van Veen Arts Center, met voorstellingen en exposities, is van dinsdag tot en met zondag van 11 uur tot 17 uur toegankelijk voor publiek. Bezoek de website voor het actuele programma en meer informatie.